Zaćma, nazywana także kataraktą, to jedna z najczęściej diagnozowanych na świecie chorób narządu wzroku. Tylko w Polsce w 2017 r. wykonano 278 tys. operacji zaćmy, wiele osób cierpi na stopniowe pogarszanie się widzenia, nie wiedząc, że przyczyną tego może być właśnie zaćma. Podczas kontrolnej wizyty u lekarza warto więc spytać o najważniejsze kwestie dotyczące zaćmy.
Z tekstu dowiesz się:
- czym jest zaćma,
- jakie są rodzaje katarakty,
- na czym polegają objawy i leczenie zaćmy.
Odpowiednio szybka reakcja na pojawiające się objawy zaćmy pozwoli podjąć leczenie, zanim choroba doprowadzi do znacznego pogorszenia widzenia.
Co to jest katarakta?
Zaćma (katarakta) to choroba, która polega na stopniowym pogarszaniu się jakości widzenia, spowodowanym przez mętnienie soczewki oka. Zdrowa soczewka jest z obu stron wypukła i przypomina nieco kształtem dysk – dzięki takiej budowie docierające do oka światło skupia się na siatkówce, co umożliwia ostre widzenie. Na skutek różnych czynników soczewka w ludzkim oku może jednak tracić swoje właściwości, stawać się grubsza i cięższa, przez co nie przepuszcza światła w prawidłowy sposób, a w efekcie traci swoją przejrzystość.
Jakie są rodzaje zaćmy?
Wyróżnia się kilka rodzajów zaćmy – są one bezpośrednio związane z przyczynami wywołującymi chorobę.
- Zaćma starcza – to najczęściej diagnozowana odmiana schorzenia, będąca skutkiem naturalnych procesów starzenia się organizmu.
- Zaćma wrodzona – występująca u dzieci tuż po narodzinach, od razu upośledzająca widzenie, często wymagająca szybkiej interwencji chirurgicznej.
- Zaćma następowa – będąca efektem chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca czy tężyczka.
- Zaćma pourazowa – powstająca w wyniku urazów mechanicznych, czasem naprawdę niewielkich, podczas których dochodzi do uszkodzenia soczewki.
- Zaćma powikłana – będąca powikłaniem innych chorób oczu, takich jak zapalenie błony naczyniowej oka, dystrofia siatkówki czy wysoka krótkowzroczność.
- Zaćma polekowa – będąca skutkiem długotrwałego przyjmowania niektórych grup leków, np. glikortykosteroidów.
Zaćmę klasyfikuje się również na podstawie jej lokalizacji (zaćma jądrowa, korowa, podtorebkowa tylna), a także stopnia zaawansowania (zaćma wczesna i późna).
Jakie są główne objawy zaćmy?
Jeśli chodzi objawy zaćmy, zalicza się do nich przede wszystkim powolne, stopniowe, czasem trudne do zauważenia pogorszenie wzroku. Początkowo pacjenci mogą mieć problem z czytaniem z bliska gazety czy książki, a także oglądaniem telewizji. Do wykonywania codziennych czynności potrzeba coraz więcej sztucznego światła, gorzej widzi się w ciemności, np. podczas jazdy samochodem. Obrazy stają się mniej wyraźne, rozmazane, kolory tracą swoją intensywność.
Te zmiany cały czas postępują – po pewnym czasie pacjent źle widzi zarówno z bliska, jak i z daleka, kolory zlewają się jedno. Charakterystyczne jest tzw. widzenie jak przez mgłę, widzenie podwójne, czasami także nadwrażliwość na światło. W bardzo zaawansowanych postaciach zaćmy, gdy soczewka zupełnie zmętnieje, chory jest w stanie odróżnić jedynie dzień od nocy.
Co ważne, zaćma nie powoduje bólu oczu, ich swędzenia czy łzawienia. Objawy rozwijają się czasami w przeciągu kilku miesięcy, czasem – w trakcie kilku lat. U niektórych pacjentów zmiany obejmują tylko jedno oko, u innych – oboje oczu.
Jak przebiega leczenie zaćmy?
Bez względu na to, czy jest to zaćma starcza, pourazowa, zaawansowana, czy zaćma początkowa – leczenie za każdym razem obejmuje zabieg chirurgii okulistycznej, polegający na usunięciu zmętniałej soczewki naturalnej i umieszczeniu na jej miejsce soczewki sztucznej.
Uwaga! Nie jest prawdą, że operacja zaćmy jest zarezerwowana tylko dla pacjentów, u których choroba występuje już w stadium zaawansowanym. Przeciwnie – im pacjent jest młodszy, tym lepiej znosi zabieg i okres rekonwalescencji, a im wcześniej zostanie on wykonany, tym mniejsze jest ryzyko powikłań.
Operacja zaćmy to najczęściej zabieg wykonywany metodą fakoemulsyfikacji, przeprowadza się go m.in. w Szpitalu Centrum Enel-Med. Polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia oka, wprowadzeniu przez nie narzędzi mikrochirurgicznych emitujących ultradźwięki, rozdrabniających i usuwających zmętniałą soczewkę. Następnie w to miejsce wszczepia się sztuczną soczewkę, dopasowaną do indywidualnych potrzeb pacjenta. Sztuczne soczewki są obecnie bardzo zaawansowane technologicznie, chronią siatkówkę przed promieniowaniem UV, a czasami nawet korygują wady wzroku, takie jak astygmatyzm.
Pogorszenie wzroku wywołane przez zaćmę jest na szczęście odwracalne – dlatego warto reagować nawet na drobne problemy z widzeniem i konsultować je z lekarzem.
